Milli Mücadele yılları bin bir zorluklarla geçmekteydi. Ankara’da Erzurum’a kadar tüm askerler insani ve hayvani nakliyat kullanılarak tüm erzakları sırtlarda taşınarak dağılımı...
Milli Mücadele yılları bin bir zorluklarla geçmekteydi. Ankara’da Erzurum’a kadar tüm askerler insani ve hayvani nakliyat kullanılarak tüm erzakları sırtlarda taşınarak dağılımı yapıla gelmekteydi.
1915 Ocak ayı sonuna kadar III. Ordu bölgesinden toplanan menzil araçları, 37 deve kolunda toplam 2753 deve, 7 kol halinde 902 mekkare ile 260 kağnıdan ibaretti. İran taraflarından toplanan 1700 deve 19 kol halinde menzilin emrine verilmişti.
Ulukışla-Erzurum menzil hattı için 30 ayrı deve kolu teşkili için çalışılmaktaydı. Yaya nakliye taburları oluşturulmuştu ki bir günlük konaklara insan sırtında erzak taşımak için görevlendirildiler.
Sayıları 5000’e ulaşan bu taburlarla Erzincan ve Trabzon’dan günlük 6 ton erzak Erzurum’a taşınmaktaydı. III. Ordu Mart 1915 sonunda kadro mevcudu olan 140.000 insan ve 40.000 hayvana ulaşmıştı.
Yani fazlaca olan askerin beslenmesi için günlük olarak Erzurum’a 300 ton erzakın girmesi gerekliydi. Bu kadar erzak III. Ordu bölgelerinden ancak 800 deve kolu ile taşınabilirdi. Oysa ordunun elinde 80 deve kolu vardı mamafih en az 500 yeni deve koluna ihtiyaç vardı.
Anadolu da zamane yol yok var olanlarda kullanabilecek kapasitede değildi. Osmanlı İmparatorluğunun yol yapımı için uyguladığı sistem, bölgelerin nüfus yoğunluğu ile yakından ilgiliydi. Umumi yollar Nafia nezareti bütçesinden ayrılan tahsisat ile yapılmasına rağmen, bölge yolları halkın katkıları ile yapılmak zorundaydı.
Bunun için şehir ve kasabalarda yaşayanlardan bedel-i nakdi adı altında bir vergi alınarak, köylerde yaşayanlardan ise bedenen yol yapımında çalıştırılırdı.
Karadeniz ikmal hattı savaş sebebiyle çökmüş, yeni kurulmaya çalışılan Ankara-Erzurum menzil hattı ise yol ve hayvan yokluğu sebebiyle kurulamamıştı. X. Kolordu Komutanı Hafız Hakkı Bey’den 14 Aralık tarihinde alınan şifreli talimat şöyle idi.
Allah aşkına; Sivas, Diyarbakır ve Elazığ valilerine emir ediniz. Birkaç bin deve ve merkeplik erzak yani un, peksimet, arpa, varsa pamuklu mintan hemen yola çıkarsınlar.
Yolda kalmadan doğru Erzurum’a kadar çabuk getirsinler. Yoksa bu gidişle ordu varlık içinde aç kalır. Valiliklerden kolların ne zaman hareket edeceğini ve ne zaman Erzurum’a varacağını teminat olarak sorarsanız iyi olur. Netice hakkında serian cevabını rica ederim. şeklinde çilekeş ve acizliği ortaya koymaktadır.
Araştırmacı Yazar-Tarihçi; Volkan Yaşar Berber
